Er beweegt wat aan de stroom |
Al 16 jaar lang, sinds januari 2001, publiceert stroomtarieven.be maandelijks een update van de elektriciteitstarieven in Vlaanderen.
Vooreerst de eenvormige tarieven van de 'gebonden' markt
Van januari 2001 tot juni 2003 verduidelijkte stroomtarieven.be de prijzen door een vertaling van de prijsformules met indexeringscoëfficiënten in concrete franks en centiemen, zowel voor particulieren als voor de industrie. Het was immers voor een leek schier onmogelijk om de complexe formules met Nc en Ne als maandelijks variërende parameters te ontcijferen en daaruit de juiste prijs te detecteren. De (dag)elektriciteitsprijs voor particulieren bedroeg begin 2001 ongeveer 6 frank (14,9 eurocent) per kWh, alles inbegrepen en voor iedereen in België gelijk. Er werd wel nog jaarlijkse "vaste term" aan toegevoegd van zo'n 2870 frank (71 euro) voor elke meter in de woning (of 5740 frank voor een dubbeltariefteller). Voor 'laagverbruikers' werd een korting toegekend op de vaste term. Elk gezin in Vlaanderen kreeg toen ook 100 kWh gratis (ongeveer 15 euro dus) in uitvoering van een recent Vlaams decreet.
Einde van de gelijkheid
Toenmalig Vlaams minister Stevaert wou het recht op gratis elektriciteit in Vlaanderen vanaf januari 2002 verhogen tot 100 kWh per huishouden + nog eens 100 kWh per gezinslid, ondanks het feit dat de bestaande maatregel voor het arbitragehof werd bevochten. Prijzenpolitiek was en is nog steeds een federale bevoegdheid. Maar gratis was volgens Stevaert geen prijs, vandaar ...
De prijzenpolitiek werd overigens niet gevoerd door de overheid zelf, maar door een zogenaamd Controlecomité, waarin het Verbond van Belgische Ondernemingen en de vakbonden autonoom over de elektriciteits- en gasprijzen mochten beslissen.
Die zagen het natuurlijk niet zitten dat in Vlaanderen andere prijzen zouden gelden dan in Wallonië. Er werd dan maar beslist om in Wallonië vanaf januari 2002 een "tijdelijke" vaste korting van 45 euro toe te kennen op de vaste kosten. Dat werd dan als 'equivalent' beschouwd met de gratis kWh in Vlaanderen, al was dat natuurlijk niet exact hetzelfde. Het Controlecomité wou echter in geen geval dat de politiek de prijzen dicteerde. Als ze dezelfde maatregel in Wallonië zou hebben toegepast als in Vlaanderen, zou dat de facto wel het geval zijn geweest. In beide landsdelen kregen de rechthebbenden op het sociale tarief 'vanwege het Controlecomité' wel 500 kWh gratis. Beide kortingen konden worden gecombineerd.
Het nieuwe tijdperk: vrije tarieven in een vrije markt
Op 1 juli 2003 was het weer van dat. Vlaanderen besliste om de markt volledig vrij te maken, ook voor gewone consumenten. Diverse leveranciers zagen het daglicht en konden hun tarieven vrij vastleggen. Alleen de nettarieven werden gereglementeerd, maar het Controlecomité verloor zijn bevoegdheid. In de plaats kwam de nieuw opgerichte regulator CREG, waarin het VBO en de vakbonden maar een adviserende bevoegdheid meer hadden. Wallonië en Brussel wilden met de vrijmaking nog wachten tot 1 januari 2007.
De Vlaamse leveranciers experimenteerden in de begintijd nog een beetje met allerlei tariefstructuren en tariefformules of zelfs met 'ad hoc' tarieven. Maar vooral de grote jongens (Electrabel en Luminus) bleven hun tarieven nog indexeren met Nc en Ne, zij het met andere formules dan deze die golden in de gebonden markt. Tot in april 2012 de federale regulator CREG weigerde om die parameters nog langer te publiceren. Tussen 2003 en 2012 publiceerden wij naast de werkelijke tarieven ook nog de tarieven "zoals ze in de gebonden markt zouden zijn geweest" op basis van de oude formule en de gepubliceerde parameters (zie www.stroomtarieven.be/huishoudelijk.htm), teneinde een vergelijking mogelijk te maken.
Door de vrijmaking van de energiemarkten in Vlaanderen kon het dat tussen 2003 en 2007 de zogenaamde sociale tarieven hoger waren dan vele van de vrije tarieven. De sociale tarieven werden inderdaad in die periode nog altijd berekend met de oude formule en met de beroemde indexeringsparameters Ne en Nc. De sociale tarieven waren ook, en zijn het vandaag nog steeds, overal in België gelijk, ongeacht de leverancier die je belevert.
Op 1 november 2007 werd het sociale tarief drastisch hervormd en gekoppeld aan 'het laagste tarief op de markt', gecombineerd met 'het laagste netbeheerderstarief'.
Zeer binnenkort zal zich opnieuw een hervorming opdringen van de 'sociale maximumprijs' zoals het sociale tarief tegenwoordig wordt genoemd. Vanaf 2018 wordt in Vlaanderen een capaciteitstarief toegepast voor het netgebruik en kan de huidige definitie van sociaal tarief dus niet meer worden toegepast. Wordt het nu dan ook niet de tijd om het eenvormige sociale maximumtarief voor heel België in vraag te stellen en bijvoorbeeld te vervangen door een vaste of variabele korting?
Marktprijzen vergelijken wordt ingewikkelder
Tot augustus 2011 bleef stroomtarieven.be de markt en de politieke besluitvorming op de voet volgen en kritische commentaren publiceren via regelmatige nieuwsbrieven. Sindsdien zijn het aantal nieuwsbrieven wat gaan slabbaken, maar de maandelijkse update bleef bestaan. De omstandige nieuwsbrieven werden vervangen door korte commentaren op het sociale medium Twitter, wat natuurlijk mindere mogelijkheden biedt tot genuanceerd communiceren.
Met de jaren bleek het ook alsmaar moeilijker om maandelijks elk van het altijd maar stijgende aantal tariefformules op te nemen. Sommige leveranciers maken er een sport van om zoveel mogelijk formules voor te stellen. Zelfs beginnende leveranciers met een onooglijk klein marktaandeel durfden en durven al eens dezelfde tactiek toepassen. De federale regulator CREG heeft al herhaaldelijk deze handelswijze veroordeeld, temeer daar hij ondervond dat bepaalde formules er alleen toe dienden om andere in een beter daglicht te stellen, zonder dat ze echt werden gepromoot, of omgekeerd, om de aandacht af te leiden van de (dure) formules die wel uitdrukkelijk werden gepromoot. Toch bleef stroomtarieven.be tot en met vorige maand nog de moeite doen om (bijna) alle op de markt aanwezige formules in haar tariefvergelijking op te nemen.
Tijd voor een afscheid
Vanaf januari 2017 stopt stroomtarieven.be met haar prijsvergelijkingsmodule. Na zestien jaar is het welletjes geweest. De tijdsinvestering en de verminderde relatie tussen de tarieven en de mogelijke commentaar op de markt en de politiek, maken dat er niet langer plezier aan kan worden beleefd. In tegenstelling tot de commerciële vergelijkers (die overeenkomsten hebben met de leveranciers i.v.m. commissies bij klantenoverdracht) en de V-test van de overheid (waar ook de leveranciers hun rechtstreekse medewerking aan verlenen) en die beide veel meer middelen hebben, kan dit initiatief uit idealisme en interesse voor de markt niet langer verder bestaan.
Ik kijk met een aangenaam gevoel terug op de tijden die ik zowel bij de besluitvorming over de vrijmaking van de energiemarkt heb mogen meemaken, als op de (bijna) vrijheid om hierover persoonlijk niet alledaagse publieke commentaar te mogen leveren. Mocht je datzelfde gevoel willen beleven, dan kan ik je een lezing van het stroomtarieven.be-archief (zie www.stroomtarieven.be/archief) in chronologische volgorde (van onder naar boven dus) van harte aanbevelen. Sommige bijdragen zullen je verwonderen, andere bevestigen wat je al weet.
Ondertussen stroomt de stroom aan info langzaam uit. Op misschien nog een paar nieuwsbrieven na, is het rijk nu aan de sociale media, met hun al dan niet gekleurde, nep- of beste-stuurlui-aan-wal-nieuws.
Tot zover
Tot zover deze lang verwachte en uitzonderlijk lange nieuwsbrief. Korte, maar meer actuele informatie, vindt u nog altijd op ons twitter account.
Wanneer u op de hoogte wenst te blijven van nieuwe wendingen op het gebied van de liberalisering van de elektriciteitsmarkt of van de tariefstructuren, klik dan hier om onze elektronische nieuwsbrief te ontvangen.
| Top | Archief overzicht | Terug | Home | |