Hoera! Nog altijd gratis elektriciteit.

Geen gratis elektriciteit meer in 2016

Wie de actualiteit een beetje heeft gevolgd, heeft ongetwijfeld vernomen dat vanaf 2016 geen gratis elektriciteit meer wordt toegekend. Stroomtarieven.be heeft sinds juli 2015 in haar vergelijkingsmodule van Vlaamse elektriciteitsleveranciers dan ook geen rekening meer gehouden met de gratis kWh waarop elk gezin tot 2015 recht had.

We beslisten dat dus al in juli 2015, omdat zo'n berekeningsmodule je een idee moet geven over wat je over een periode van een jaar zal moeten betalen aan elektriciteitskosten bij de betreffende leveranciers, met de bedoeling om met kennis van zaken te kunnen beslissen of je al dan niet beter zou overstappen naar een andere leverancier. En in juli was het al duidelijk dat je bij een eventuele overstap naar een andere leverancier, geen gratis elektriciteit meer zou worden toegekend door je nieuwe leverancier, al moest daarvoor wettelijk wel nog een en ander worden geregeld.

Waarom na juli 2015 geen gratis elektriciteit meer bij de nieuwe leverancier?

Eigenlijk namen we onze beslissing zelfs een maandje te laat (zie verder waarom het al te laat was). Toch pasten andere vergelijkingswebsites pas in januari 2016 hun berekeningsmodule aan. Wellicht met de idee dat de jaarwisseling het 'kantelmoment' was voor het al dan niet recht hebben op de gratis kWh. Maar dat is niet zo. Het kantelmoment voor de berekening van de gratis kWh ligt niet op 1 januari 2016. Al hun vergelijkingen van voor januari 2016 waren in principe dus fout. Er treft hen daarom nog geen blaam, want tussen de 'beslissing' en de uitvoering van een wettelijke regeling ligt behoorlijk wat tijd. In intussen leeft de burger, en dus ook elke vergelijkingswebsite, wel in het ongewisse.

Maar waarom is de datum van 1 januari 2016 dan geen kantelmoment voor een correcte berekening? Eenvoudig omdat het kantelmoment het moment is waarop je van energieleverancier verandert, of preciezer gezegd: het moment waarop je je laatste jaarafrekening krijgt van de leverancier die je op het ogenblik van de berekening belevert. Van zodra je van energieleverancier verandert, mag je dus voor een berekening van je jaarlijkse kost niet langer rekening houden met de gratis elektriciteit. Wat we dus met een maandje vertraging ook niet meer hebben gedaan.

Het zit namelijk zo:

• ten eerste moet de gratis kWh je worden toegekend door de leverancier waar je op 1 april van het betreffende kalenderjaar klant bij was, ook als je er sinds de daarop volgende dag geen klant meer van bent;
• ten tweede moet dat gebeuren op de jaarlijkse afrekening of slotafrekening die je na 1 mei van dat jaar wordt gestuurd, of eventueel op de factuur die een verkeerde eindfactuur corrigeert.

Waarom dan hoera dat er toch nog gratis elektriciteit kan worden verrekend in 2016?

Als je sinds 1 mei 2015 nog geen jaarafrekening van je huidige leverancier, of slotafrekening van je vorige leverancier, hebt gekregen, moet die leverancier je toch nog de gratis kWh in rekening brengen waar je in 2015 recht op had. Hij moet dat niet onmiddellijk doen bij de jaarwisseling, maar gewoon op de eerste jaarlijkse afrekening na 1 mei 2015. Je hoeft ook geen schrik te hebben om vooralsnog in 2016 van leverancier te veranderen, voordat die jaarlijkse afrekening in je bus valt. In dat geval wordt de gratis kWh in rekening gebracht op de slotfactuur van je 'oude' leverancier.

Wie je huidige, vroegere of toekomstige leverancier is, heeft geen enkel belang. Het is de leverancier die je op 1 april 2015 beleverde die je de gratis kWh moet toekennen. Dat kost hem overigens niets, want hij brengt die kosten gewoon in de bij de netbeheerder. En die verekent die kosten dan weer in zijn nettarieven. En zo is de cirkel rond.

Wat krijg je nu terug op die eind- of jaarafrekeningsfactuur van na 1 mei 2015?

Volgens de reglementering krijgt ieder gezin (de tegenwaarde van) 100 kWh, plus nog eens 100 kWh per gezinslid.

In tabelvorm is dat dus als volgt:

• voor een aleenstaande: 200 kWh;
• voor een gezin van 2 personen: 300 kWh;
• voor een gezin van 3 personen: 400 kWh;
• -voor een gezin van 4 personen: 500 kWh;
• enz.

Een onderneming heeft geen gezin, dus die krijgt niets terug.

Toch moet bovenstaand tabelletje met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd, want de kWh-prijs wordt niet berekend aan de kWh-prijs van je leverancier, maar tegen de prijs die de VREG jaarlijks vaststelt. Voor 2015 was en is dat dus nog steeds 19, 017 eurocent, exclusief BTW. Er wordt daarbij geen rekening gehouden met dag- of nachtverbruik. Alle "gratis" kWh worden aan dezelfde prijs gerekend. Voor wie de gemiddelde kWh-prijs over dag en nacht bij zijn leverancier hoger ligt, krijgt dus toch maar dat bedrag. Wie minder dan 19,017 ct excl BTW betaalt voor zijn verbruik (bijvoorbeeld bij vooral nachtverbruik, of bij een goedkope leverancier), krijgt meer terug dan op basis van voorgaand tabelletje zou worden voorgerekend.

Hoeveel is dat dan concreet?

Voor we daarop kunnen antwoorden, vooreerst nog dit: de BTW is in de loop van 2015 verhoogd van 6 naar 21%. De vraag stelt zich dus wat de leverancier dan aan BTW in zijn aftrek in rekening moet brengen. Voor zijn gewone leveringen moet hij een onderscheid (schatting) maken van de leveringen van voor en na de BTW-wijziging van september 2015. Daarop moet hij dan respectievelijk 6 en 21% aanrekenen. Voor de gratis elektriciteit is dat eenvoudiger: de gratis kWh wordt theoretisch "toegekend" op 1 april van het jaar waarop men er recht op heeft. Op 1 april 2015 was die "levering" onderhevig aan 6% BTW. Gevolg: de gratis kWh worden verekend met een BTW van 6%.

Als we dat allemaal bij elkaar nemen, komen we tot de vaststelling dat we eigenlijk geen gratis kWh krijgen, maar eerder een jaarlijkse forfaitaire gezinsvermindering, die voor 2015 als volgt werd vastgelegd:

• 40,32 euro voor een alleenstaande;
• 60,47 euro voor een gezin van 2 personen:
• 80,63 euro voor een gezin van 3 personen;
• 100,79 euro voor een gezin van 4 personen;
• enz.

Maar ...

En dan is er tenslotte toch nog een volgende "maar": Aangezien je, theoretisch althans, geen geld maar kilowatturen krijgt, moet je toch minstens het aantal kWh verbruiken die in het eerste tabelletje werden vermeld. Je kan immers niet iets gratis krijgen, als je dat 'iets' in feite ook niet hebt gekregen. Met name mensen die zonnepanelen hebben, kunnen door het effect van de terugdraaiende elektriciteitsmeter op hun eindafrekening mogelijk een tekort aan verbruik hebben dat ze gratis zouden moeten krijgen. Dat kan vooral het geval zijn wanneer hun eindafrekening op het einde van de zomer valt. Voor hen wordt dan een pro-rata berekening gemaakt van de forfaitaire tegemoetkoming. Aangezien het vandaag winter is, zal dat nu minder het geval zijn.

En om het verhaal helemaal af te maken: wanneer in bovenvermeld geval van onvoldoende verbruik om de volledige vermindering te krijgen, de klant bij zijn elektriciteitsleverancier een kWh-prijs heeft die lager is dan de door de VREG vastgestelde gratis kWh-waarde, dan wordt de prijs voor de "verbruikte" kWh in feite negatief. M.a.w. hij krijgt van zijn factuurbedrag (bijvoorbeeld de vaste kost) een deel terug voor het aantal kWh dat hij netto van het net afneemt.