Er beweegt wat aan de stroom

Vrije elektriciteitsprijzen weldra transparanter.

Onder de titel 'Prijsoffertes elektriciteit moeten transparanter' nam de Financieel Economische Tijd van 14 maart 2003 de analyses en conclusies over van een Nederlandse organisatie die zich als elektronische marktplaats met 'scherpe prijzen' op de Vlaamse elektriciteitsmarkt wil profileren. Eerder deze week vond ook een ander Nederlands 'bedrijf' dat de Vlaamse elektriciteitsmarkt een commerciëel duwtje kon gebruiken. Het stelde zich tot doel vergelijkende prijzen te publiceren van de diverse aanbieders. De pers was er als de kippen bij om te vertellen dat de initiatiefnemer mogelijk wel miljoenenwinsten zou kunnen verdienen met zijn idee.

Stroomtarieven.be volgt reeds sinds eind 2000, van bij het prille begin dus, de liberaliseringstendens in Vlaanderen. Volgens de pers zou de federale regulator van de elektriciteits- en gasprijzen, de CREG, de vrije leveranciers moeten verplichten enkel een prijs te geven voor wat zij leveren, naast aparte prijzen voor de transport- en distributiekosten. Ook vroeger verschenen in de pers reeds kritieken over de weinig transparante prijzen van de diverse leveranciers. Welnu, transparantie is op dit ogenblik nog onmogelijk. De CREG heeft de transport- en distributietarieven immers nog niet vastgesteld. De ondoorzichtigheid van de aanbiedingen is het gevolg van het feit dat deze prijzen nog niet gekend zijn en bijgevolg dikwijls gescheiden worden gepresenteerd. Juist omwille van de nog niet gekende transport- en distributietarieven worden de (nieuwe) leveranciers genoodzaakt om een onderscheid te maken tussen levering en transport, waarbij voor het transportdeel dan ofwel een risicopremie wordt ingebouwd, ofwel een onduidelijke voorwaardelijke prijs wordt voorgesteld.

Voor de gevestigde marktpartijen, die de huidige transportkosten wel kennen, maar niet deze die uiteindelijk zullen worden aanvaard door de CREG, is het al iets gemakkelijker om all-in prijzen aan te bieden, zodat ze dit dan ook meestal doen. Toch mag hieruit niet worden besloten dat deze praktijk dan maar moet worden verboden. In tegendeel. Ten eerste is elke bemoeïenis in de prijsbepaling van - laat ons wel wezen - concurrerende partijen, niet compatibel met de vrije markt. Ten tweede zijn deze prijzen nu toch nog niet gekend of althans nog niet goedgekeurd, zodat sowieso verschillende transportprijzen zouden worden aangeboden door de diverse marktpartijen, naargelang hun inschatting van de mogelijke evolutie.

Om relatieve verschillen in 'scherpe prijzen' duidelijk te visualiseren, is het voor een (internet)marktplaats-operator uiteraard gezelliger om alleen het marginale gedeelte te afficheren. De transport- en distributiekosten liggen in principe vast voor elke marktspeler. Toch is de totale kost het enige wat telt langs klantenzijde. Het afsplitsen van de commodity en zich alleen daar op concentreren, kan tot spectaculaire verschillen tussen aanbieders leiden, maar is slechts een beperkt deel van de totale kostprijs, zeker in het geval van een kleine industriële verbruiker. Wanneer de huidige transport- en distributiekosten van de totale kosten worden afgetrokken, blijft er inderdaad een grotere transparantie over de commodity, maar de onzekerheid over de totale kostprijs die de klant uiteindelijk zal dragen, blijft. Dit is niet het geval bij all-in prijzen, waar de risico's door de leverancier worden gedragen.

De CREG maakt zich sterk dat vanaf midden april 2003 de transport- en distributiekosten gekend en goedgekeurd zullen zijn. Deze kosten zullen dus vastliggen. In een mededeling heeft de CREG ook al gezegd dat zij gevoelig lager zullen liggen dan de huidige prijzen. In tegenstelling tot wat hierboven werd gezegd over het ongewenste van tussenkomsten in de prijzen van concurrerende partijen, is de transport- en distributie een niet-concurrentiële aangelegenheid, en dus voor regelgeving vatbaar. Omwille van het "natuurlijke" monopolie van een kostelijke infrastructuur als het leidingennetwerk, is het noodzakelijk dat het gebruik ervan neutraal en niet-discriminerend zou zijn tussen de diverse marktpartijen en slechts "billijke" winstmarges bij de netwerkoperator zou genereren. De CREG zal hier uitermate streng op toezien. Haar wil om hierover niets aan het toeval over te laten, ligt trouwens mee aan de basis van het nog niet beschikbaar zijn van deze tarieven.

Maar ook op het ogenblik dat de transport- en distributiekosten gekend zijn, is het voor een klant niet gewenst een gediferentieerde prijs tussen commodity, vervoer, netdiensten en eventuele toeslagen als heffingen, belastingen, openbaredienstverplichtingen van het netbeheer, enz. te laten aanbieden. Deze vastliggende kosten, te dragen door de zogenaamde toegangsverantwoordelijke voor het net, en die voor hem volledig non-discriminatoir zijn, zijn niet noodzakelijk voor elke klant-leverancierrelatie dezelfde. De klant zal vlug merken dat de diverse aanbieders toch met andere non-commodity kosten zullen komen aandraven. Een vergelijking tussen de diverse aanbieders zal dan noodzakelijkerwijze toch op de totale prijs worden gebaseerd.

Het napluizen van de correctheid van de in rekening gebrachte transport- en distributiekosten en van de eventuele toeslagen, al dan niet door de overheid opgelegd onder de vorm van heffingen, boetes of verplichtingen, is trouwens een nutteloze bezigheid. Niet alleen wordt de hoogte van deze kost door de CREG nauwkeurig gecontroleerd, ook het niet-discriminatoire karakter ervan voor leverancier èn klant, wordt met de middelen die alleen zij ter beschikking heeft (inzage in de boekhouding) op de voet gevolgd. Vooral wanneer in de prijsvorming indexerings- en/of wijzigingsformules zouden voorkomen in de non-commoditykosten, tast de klant volledig in het duister over de correctheid ervan.

Zijn wijzigingsformules dan niet verantwoord? Kan een leverancier ervan uitgaan dat zijn non-commodity-kosten dezelfde blijven? Kan hij erop vertrouwen dat de overheid aan de verleiding zou weerstaan om de regels van de transport- en distributieactiviteiten constant te houden? Misschien niet. Maar moet dit handelsrisico dan door de klant worden genomen of door de leverancier? De leverancier zal ongetwijfeld meer kennis hebben, meer gewapend zijn om zich te verzetten, en tenslotte meer mogelijkheden hebben om zich hiertegen te verzekeren. Tenslotte zijn de commodity-risico's vele malen groter. En deze worden niet in vraag gesteld.

Besluit : bezorg uw kandidaat-leverancier een zeer gedetailleerd overzicht van uw verbruiksgegevens uit het recente verleden, liefst over een zo lang mogelijke periode en schat de toekomstige verbruiksstatistieken zo nauwkeurig mogelijk in. Ga desnoods de garantie aan dat je deze verbruiken zult realiseren en uw leverancier zal u met plezier en zonder grote risciopremies een globaal aanbod doen, dat dan uitstekend te vergelijken is met dat van de andere operatoren. De procentuele verschillen in de biedingen van de diverse leveranciers zullen minder spectaculair zijn, maar uw en hun risico's worden geminimaliseerd, wat uw kans op een eerlijke prijs verhoogt.

(Internet-)tussenpersonen die maar al te graag uitpakken met grote procentuele winsten op slechts een beperkt gedeelte van de globale factuur, gaan op die manier ook niet met een deel van uw winst lopen. In dezelfde zin moet ook niet teveel worden verwacht van inkoopcombinaties die soms op het internet worden gepromoot. Dit systeem werkt misschien wel in Nederland, maar de Vlaamse mentaliteit staat weinig garant voor de zo noodzakelijke discipline die het hiervoor van elk van de leden vraagt. Hooguit kan een losse symbolische overeenkomst met bestaande ledenorganisaties, zoals deze die op dit ogenblik bestaan met UNIZO en AGORIA, een verhoogde goodwill creëren om correcte prijsformules te hanteren.

Stroomtarieven.be die nu iets meer dan twee jaar de Vlaamse liberalisering van nabij volgt en er inderdaad als gevolg van de nog steeds chaotische toestand in verband met de nettarieven en het nog niet op elkaar kunnen inspelen van de diverse marktspelers, er nog niet in is geslaagd om van de leveranciers meer informatie los te weken dan die van "à la tête du client", gaat de toekomst nochtans hoopvol tegemoet. Stroomtarieven.be is voor diegenen die de markt in het Vlaamse land wat volgen stilaan een begrip geworden. Iets minder extravert misschien dan de zelfverzekerde Nederlanders, die nu plots opduiken en van mekaar ook in Vlaanderen de beste kersen willen afsnoepen, maar zij is daarom niet minder ernstig, wel integendeel.

Wees ervan overtuigd dat de Vlaamse vrije elektriciteismarkt snel en efficiënt zal reageren op het ogenblik dat de CREG haar werk zal hebben gedaan. Nederlanders hoeven geen onrust te komen zaaien of hun diensten aan te bieden als redder in nood, waarbij zijzelf naar eigen zeggen op een snelle manier 'super-miljonnair zouden kunnen worden.

Nederland, dat op het gebied van de vrijmaking van de energiemarkten door henzelf dikwijls als voorbeeld wordt genoemd, evolueert trouwens minder snel dan Vlaanderen.